Miejscowość położona jest na Mazurach Zachodnich (Pojezierze Iławsko–Ostródzkie), nad Jeziorem Drwęckim. Przez Ostródę przepływa rzeka Drwęca. Geneza nazwy miasta związana jest z miejscowością Osterode w górach Harzu w Dolnej Saksonii. Z tego miasta pochodzili pierwsi dolnosaksońscy osadnicy. Początki Ostródy sięgają drugiej połowy XIII wieku. W okolicach 1270 roku, a najpewniej w roku 1302 w miejsce staropruskiego grodu wzniósł warownię, wokół której zaczęło rozwijać się osiedle. Władze krzyżackie w roku 1341 utworzyły osobne komturstwo ostródzkie – jeden z 27 okręgów w państwie.